|
|
|
TABOR TRAMWAJOWY
STRONA GŁÓWNA
|
|
Wagon doczepny "Petersburski"
1898 - 1961
|
|
 |
|
Herbrand
VNB125 z doczepą "Petersburską" - 107 u zbiegu al.
Anstadta i ul. Północnej. 1899 lub 1900 r.
|
Typ:
"Petersburski"
Producent: Petersburskie Towarzystwo Budowy
Wagonów
Lata budowy: 1898
Liczba pojazdów: 30
Numery taborowe: 101 - 130
Pierwszy przydział: KEŁ (zaj.
Tramwajowa)
Ostatni przydział: MPK-Łódź (zaj.
Tramwajowa)
Data wpisu pierwszego pojazdu: 23.12.1898 r.
Data skreślenia ostatniego pojazdu: 13.11.1961 r.
NADWOZIE
Konstrukcja: szkielet nadwozia drewniany, oparty na
drewnianej ostoi wykonanej z belek dębowych.
Kratownicę wzmacniały stalowe belki o profilu
ceowym.
Długość: 8500 mm
Szerokość:
Wysokość:
Ciężar własny: 4500 kg
Dach:
Podłoga: drewniana
Drzwi zewnętrzne: brak
Drzwi wewnętrzne: jednoskrzydłowe przesuwne
ręcznie (oddzielały pomost od przedziału pasażerskiego) |
WNĘTRZE
Rodzaj siedzeń:
drewniane ławki wzdłuż okien
Liczba miejsc siedzących: 20
Liczba miejsc stojących: 23
Ogrzewanie: brak
Oświetlenie: 5 lamp w zamkniętych plafonierach
(dwie na pomostach, trzy w przedziale pasażerskim.
Oświetlenie elektryczne uzupełniały dwie lampy naftowe
wbudowane w ścianach poprzecznych z charakterystycznymi
kominkami dachowymi.
Wentylacja: dwa wywietrzniki w świetliku dachowym
i przesuwne
pionowo boczne okna.
PODWOZIE
Liczba wózków: bezwózkowy
Liczba osi: 2
Rozstaw osi: 1800 mm (po modernizacji 2500 mm)
Średnica kół: 790 mm
Hamulce: ręczny do umiejscawiania,
obsługiwany korbą
|
|
Wagony
"Petersburskie" były pierwszymi i jednocześnie najdłużej
eksploatowanymi doczepami w Łodzi. Wyprodukowano i
dostarczono je w 1898 roku, a do ruchu liniowego włączono na początku 1899 roku.
Wagony nie posiadały wózka. Maźnice zestawów kołowych
przymocowane były bezpośrednio do ostojnic pudła i odresorowane za pomocą podwójnych sprężyn spiralnych. Dzięki
tej konstrukcji poziom podłogi był niższy o ok. 180 mm
od poziomu podłogi silnikowego Herbranda, w którym nadwozie spoczywało
na wózku.
Doczepki początkowo jeździły jako I klasa. Oprócz
obniżonej podłogi, wewnątrz drewniane ławki wyposażono w
pluszowe poduszki. Z uwagi na wyższą opłatę I klasa nie
cieszyła się dobrą frekwencją i po pewnym czasie została
zlikwidowana.
|
 |
|
 |
|
Doczepa "Petersburska" -
113. Obok Herbrand VNB125 - 2
Łódź, ul. Piotrkowska przy Nowym Rynku.
Foto: ze zbiorów MKM MPK-Łódź, 02.1899 r.
|
|
Doczepa "Petersburska" -
124 i Herbrand VNB125 w trakcie
manewrów na krańcówce. Łódź, Górny Rynek.
Foto: ze zbiorów Wojciecha Dębskiego; 1899 lub 1900 r.
|
 |
|
 |
|
Herbrand VNB125 i
"Petersburski" - 117 na krańcówce Helenów.
Łódź, ul. Północna.
Foto: ze zbiorów Wojciecha Dębskiego; ok. 1906 r.
|
|
Doczepy "Petersburskie"
po remoncie - ostatnia 428
Łódź, pl. Wolności.
Foto: Emil Konrad, ze zbiorów MKM MPK-Łódź; ok. 1941 r.
|
|
W ciągu kilkudziesięcioletniej służby wagony przeszły kilka
modernizacji. Dość szybko wymieniono w zestawach kołowych sprężyny
spiralne na znacznie bardziej wytrzymałe resory piórowe.
Największych
zmian dokonano w latach 1927 - 1931.
W obliczu dostaw nowego taboru postanowiono poprawić własności
ruchowe wagonów doczepnych i przynajmniej częściowo upodobnić je
taboru nowszej generacji. Wpływ na decyzję o modernizacji miały również
liczne skargi pasażerów wpływające do Dyrekcji KEŁ. Chodziło o
poprawę bezpieczeństwa i ukrócenie procederu jazdy na stopniach.
W latach 1927 i 1928 przeprowadzono zaawansowane modernizacje w wagonach nr 411 i 412. Wydłużono w nich pomosty i
całkowicie je zabudowano. Wóz 412 jako pierwszy w miejskim taborze
otrzymał dodatkowo przesuwne drzwi zewnętrzne. W obu doczepach
przebudowano również dachy.
W wyniku kryzysu gospodarczego pozostałych wagonów nie udało
się zmodernizować w tak zaawansowany sposób. W pozostałych wagonach do 1931 roku zwiększono rozstaw osi z 1800 mm
do 2500 mm. Okna boczne ujednolicono z taborem nowszego typu,
likwidując łukowato zwieńczone górne krawędzie.
W 13 wagonach oszklono pomosty.
|
 |
|
 |
|
Zmodernizowana doczepa
"Petersburska" - 411
Łódź, pl. Wolności.
Foto: ze zbiorów MKM MPK-Łódź; okres 1940-1941
|
|
Zmodernizowana doczepa
"Petersburska" - 412
Łódź, pl. Wolności.
Foto: ze zbiorów MKM MPK-Łódź; okres 1940-1941
|
 |
|
 |
|
Doczepa "Petersburska" -
405
Łódź, ul. Zgierska (fragment getta).
Foto: Emil Konrad, ze zbiorów MKM MPK-Łódź; ok. 1942 r.
|
|
Doczepa "Petersburska" -
401 z oszklonymi pomostami.
Łódź, pl. Reymonta.
Foto: Walter Genewein, ze zbiorów MKM MPK-Łódź; 1.06.1943
r.
|
|
|
 |
|
Doczepa "Petersburska" -
418 jako ostatnia w składzie na linii 1.
Łódź, ul. Piotrkowska przy pl. Reymonta.
Foto: Walter Genewein, ze zbiorów MKM MPK-Łódź; 1.06.1943
r.
|
|
W latach 50. wagony były już przestarzałe i mocno wyeksploatowane.
Utrzymywano je w ruchu z powodu braków taborowych.
Doczepy z numerami od 416 do 432 wciąż miały niezabudowane
pomosty.
Pod koniec 1958 roku stacjonowały w
trzech zajezdniach:
|
Tramwajowa (I) |
407,
413, 417, 419, 425, 427, 429 |
|
Dąbrowskiego (II) |
408,
410, 416, 418, 420, 422, 426, 430 |
|
Helenówek (V) |
401,
402, 403, 404, 405, 423 |
Stopniową likwidację wagonów rozpoczęto wraz z dostawami nowych doczep 5ND
w 1957 roku. Ostatnią doczepę z odkrytymi pomostami nr 430 wycofano 7
grudnia 1960 roku. Najdłużej na inwentarzu MPK figurował wóz
nr 413, który skreślono 13 listopada 1961 roku.
Po wycofaniu większość wagonów sprzedano
prywatnym nabywcom lub wywieziono do powstającego Ośrodka
Wypoczynkowego w Teofilowie koło Spały. Przez kilka lat służyły
tam jako domki letniskowe. Do czasów obecnych nie zachował się
prawdopodobnie żaden wagon tej serii.
|
|
|
|
Stany inwentarzowe |
|
Rok |
Stan
na koniec roku |
Wpisano sztuk |
Numery taborowe pojazdów przyjętych na inwentarz |
Skreślono sztuk |
Numery taborowe pojazdów skreślonych z inwentarza |
|
1898 |
30 |
30 |
101 - 130 |
- |
|
|
1899 |
30 |
- |
|
- |
|
|
1900 |
30 |
- |
|
- |
|
|
1901 |
30 |
- |
|
- |
|
|
1902 |
30 |
- |
|
- |
|
|
1903 |
30 |
- |
|
- |
|
|
1904 |
30 |
- |
|
- |
|
|
1905 |
30 |
- |
|
- |
|
|
1906 |
30 |
- |
|
- |
|
|
1907 |
30 |
- |
|
- |
|
|
1908 |
30 |
- |
|
- |
|
|
1909 |
30 |
- |
|
- |
|
|
1910 |
30 |
- |
|
- |
|
|
1911 |
30 |
- |
|
- |
|
|
1912 |
30 |
- |
|
- |
|
|
Około
1912 r. wagony otrzymały nowe numery: 213 - 239 i 301 - 303 |
|
1913 |
30 |
- |
|
- |
|
|
1914 |
30 |
- |
|
- |
|
|
1915 |
30 |
- |
|
- |
|
|
1916 |
30 |
- |
|
- |
|
|
1917 |
30 |
- |
|
- |
|
|
1918 |
30 |
- |
|
- |
|
|
1919 |
30 |
- |
|
- |
|
|
1920 |
30 |
- |
|
- |
|
|
1921 |
30 |
- |
|
- |
|
|
1922 |
30 |
- |
|
- |
|
|
1923 |
30 |
- |
|
- |
|
|
1924 |
30 |
- |
|
- |
|
|
1925 |
30 |
- |
|
- |
|
|
1926 |
30 |
- |
|
- |
|
|
1927 |
30 |
- |
|
- |
|
|
1928 |
30 |
- |
|
- |
|
|
1929 |
30 |
- |
|
- |
|
|
1930 |
30 |
- |
|
- |
|
|
1931 |
30 |
- |
|
- |
|
|
W
latach 1928 - 1931 wagony otrzymały nowe numery: 401
- 413, 416 - 432 |
|
1932 |
30 |
- |
|
- |
|
|
1933 |
30 |
- |
|
- |
|
|
1934 |
30 |
- |
|
- |
|
|
1935 |
30 |
- |
|
- |
|
|
1936 |
30 |
- |
|
- |
|
|
1937 |
30 |
- |
|
- |
|
|
1938 |
30 |
- |
|
- |
|
|
1939 |
30 |
- |
|
- |
|
|
1940 |
30 |
- |
|
- |
|
|
1941 |
30 |
- |
|
- |
|
|
1942 |
30 |
- |
|
- |
|
|
1943 |
30 |
- |
|
- |
|
|
1944 |
30 |
- |
|
- |
|
|
1945 |
30 |
- |
|
- |
|
|
1946 |
30 |
- |
|
- |
|
|
1947 |
30 |
- |
|
- |
|
|
1948 |
30 |
- |
|
- |
|
|
1949 |
30 |
- |
|
- |
|
|
1950 |
30 |
- |
|
- |
|
|
1951 |
30 |
- |
|
- |
|
|
1952 |
30 |
- |
|
- |
|
|
1953 |
30 |
- |
|
- |
|
|
1954 |
30 |
- |
|
- |
|
|
1955 |
30 |
- |
|
- |
|
|
1956 |
30 |
- |
|
- |
|
|
1957 |
23 |
- |
|
7 |
406, 409,
421, 424, 428, 431, 432 |
|
1958 |
15 |
- |
|
8 |
417, 418,
419, 420, 425, 426, 427, 429 |
|
1959 |
8 |
- |
|
7 |
401, 402,
403, 412,
416, 422, 423 |
|
1960 |
3 |
- |
|
5 |
404, 405,
410, 411,
430 |
|
1961 |
- |
- |
|
3 |
407, 408,
413 |
|
kolorem zielonym zaznaczono numery wagonów z oszklonymi pomostami |
|
|
|
TABOR TRAMWAJOWY
STRONA GŁÓWNA
|
|
