|
|
 |
Ikarus 620 - 404 w
zajezdni Helenówek. Foto: ze zbiorów MKM MPK-Łódź; 1978 r.
|
Typ:
Ikarus 620
Producent:
Ikarus, Body & Coach Building Company, Hungary
Lata budowy dla Łodzi: 1959, 1964-1970
Ilość pojazdów w Łodzi: 258
Pierwszy przydział: MPK-Łódź (OWS Helenówek)
Ostatni przydział: MPK-Łódź (zajezdnia Helenówek)
Data wpisu pierwszego pojazdu: 1959
Data skreślenia ostatniego pojazdu: 31.12.1978
Długość: 9348 mm
Szerokość: 2500 mm
Wysokość: 2980 mm
Ciężar własny: 8150 kg
PODWOZIE
Silnik: typ Csepel D-614, czterosuwowy,
6-cylindrowy, wysokoprężny
Pojemność silnika: 8,28 dm3
Moc silnika: 145 KM
Skrzynia biegów: 5-biegowa, zsynchronizowana
Zawieszenie przodu:
brak danych
Zawieszenie tyłu: brak danych
Rozstaw osi: 5000 mm
Układ kierowniczy: brak danych
Układ hamulcowy: brak danych
Zbiornik paliwa: brak danych
|
NADWOZIE
Podłoga: drewniana, pokryta wykładziną gumową. W
pierwszych modelach prawdopodobnie drewniane listwy.
Ogrzewanie: wnętrza - brak danych. Ogrzewanie
kabiny za pomocą nagrzewnicy umieszczonej pod tablicą
rozdzielczą przy fotelu dla pasażera.
Oświetlenie wnętrza: brak danych
Wentylacja: okna boczne oraz klapy w dachu.
Wentylacja kabiny dzięki czołowym wlotom powietrza,
małej klapie wentylacyjnej w dachu oraz opuszczanym
szybom w drzwiach.
Stanowisko kierowcy: kabina oddzielona ścianką od
przedziału pasażerskiego. Między fotelami kierowcy i
pasażera silnik pod maską. Drzwi od strony kierowcy i
pasażera. Fotel kierowcy z regulacją pionową i poziomą.
Siedzenia: fotele pojedyncze o konstrukcji
ramowej. Poduszki siedzenia i oparcia pokryte skajem.
Ilość miejsc siedzących:
20 + 2 w kabinie
Ilość miejsc stojących: 48
Drzwi: w prawej ścianie nadwozia,
czteroskrzydłowe, łamane,
obsługiwane automatycznie ze stanowiska kierowcy.
Liczba drzwi: 2
Układ drzwi: 0-4-4
Prędkość maksymalna: 61 km/h
Zużycie paliwa: 32 l/100 km |
|
|
Ikarus 620 był ostatnim modelem firmy o konstrukcji ramowej.
W latach 1959 - 1971 wyprodukowano 9 121 autobusów tego typu. W
latach 60. i 70. XX wieku były bardzo popularne w wielu krajach
Europy wschodniej. W Polsce najliczniej eksploatowano je w
Katowicach, Łodzi i Warszawie i Częstochowie.
Pierwsze egzemplarze sprowadzono do Łodzi w 1959 roku. Dokładna
data wprowadzenia ich do eksploatacji jest nieznana. Autobusy
przydzielono do Oddziału Warsztatów Samochodowych przy ul.
Zgierskiej na Helenówku. W 1961 roku zostały przeniesione do
pierwszej łódzkiej zajezdni autobusowej przy ul. Kraszewskiego.
Ikarusy 620 eksploatowano na wszystkich łódzkich liniach. Wadą
autobusów była głośna praca silnika,
dzięki której zyskały wśród kierowców przydomek "bombowiec". Dla
obniżenia hałasu - podobnie jak w Mavagach Tr-5 - przedział
pasażerski oddzielono od kabiny kierowcy ścianą działową.
Autobus z uwagi na pomost w tylnej części nie najlepiej znosił
przeciążenia. Problem próbowano rozwiązać poprzez montaż siedzeń
na pomoście, zmniejszając w ten sposób powierzchnię użytkową dla
osób stojących, jednak w godzinach szczytu pasażerskiego przy
maksymalnym napełnieniu nacisk na tylną oś i tak był zbyt duży.
Sylwetka autobusu "wlokącego" tył niemal po jezdni została do
końca charakterystyczną dla tego typu. Kolejną niedogodnością były
silniki Diesla typu Csepel D-614, które nienajlepiej znosiły mrozy. W czasie niskich
temperatur często musiały pracować całą noc, aby rano autobus mógł
wyjechać na trasę. Specjalnie dla Ikarusów skonstruowano w zajezdniach
stanowiska do podgrzewania silników. Mimo tych wad Ikarusy 620 były znacznie solidniejsze od Sanów. Ich zaletą było dobre przyspieszenie i zwrotność. W
tych elementach okazały się lepsze również od Jelczy 272 Mex.
Poniższy prospekt przedstawia Ikarusa 620 w pierwszej wersji
produkowanej seryjnie. Autobusy charakteryzowały się dużymi,
wyłupiastymi światłami pozycyjnymi z przodu na dachu oraz
większymi niż w późniejszych modelach przesuwnymi szybkami
wentylacyjnymi na bocznych oknach. W tej wersji produkowano je
bardzo krótko. Nieco dłużej trwała produkcja z małym podświetlanym
ekranem na numer linii.
W 1959 roku do MPK-Łódź trafiło dziesięć Ikarusów w pierwszej
wersji. Egzemplarze dla Łodzi miały już prawdopodobnie listwy
ozdobne na drzwiach od kabiny. Orientacyjny wygląd łódzkiego
Ikarusa 620 z 1959 roku przedstawia rysunek 1. |
|
|
 |
Rys. 1. Ikarus 620.
Wersja z 1959 roku. Numery: 52 - 61.
|
|
|
|
|
W latach 1960 -
1963 Łódź otrzymywała wyłącznie autobusy produkcji krajowej.
Dostawy były jednak niewystarczające, a dodatkowym problemem
okazały się same autobusy. Sany, których delikatna samonośna
konstrukcja nie najlepiej sprawdziła się w trudnych miejskich
warunkach, miały dość krótką żywotność. W 1963 roku rozpoczęto
produkcję Jelczy 272 MEX, ale zapotrzebowanie na autobusy było tak
duże, że w 1964 roku ponownie wznowiono import Ikarusów z Węgier.
Tym razem dostawy były znacznie większe i trwały przez siedem
kolejnych lat.
|

Źródło: "Express
MPK" - nr 167/1969 |
|
|

|

|
Źródło: "Dziennik
Łódzki" - 23.09.1966 r.
|
Źródło: "Dziennik
Łódzki" - 15.08.1967 r.
|
|
|
Po pięcioletniej
przewie, latem 1964 roku, dostarczono do Łodzi 35 nowych Ikarusów
620. Wszystkie włączono do eksploatacji 30 września. Autobusy z
tego rocznika posiadały już zaokrąglone nadkola oraz nieco krótsze
drzwi od kabiny. Z przodu na dachu pojawiły się nowe światła
pozycyjne oraz podłużny ekran na tablicę kierunkową z numerem
linii. Ekran pojawił się również na prawym boku przy przednich
drzwiach. Mocowano tam tablicę z numerem linii oraz przebiegiem
trasy. Zmieniono sposób mocowania lusterek zewnętrznych - z
dolnego na górny. Na atrapie chłodnicy pojawiła się podłużna
listwa z napisem: "Ikarus 620".
Nie ma pewności, czy wszystkie wozy z 1964 roku posiadały z tyłu
duże klosze świateł w układzie poziomym - tak jak przedstawiono to
na rysunku 2. Istnieje zdjęcie wycofanego z eksploatacji wozu 243
z kloszami nowego typu w układzie pionowym. Możliwe również, że
takich zmian dokonywano podczas remontów kapitalnych.
Autobusy z rocznika 1964 otrzymały numery od 214 do 248. Jeździły
do końca końca 1974 roku. Wyjątek stanowił wóz 246, który
skreślono dopiero 30 września 1977 roku.
|
 |
Rys. 2. Ikarus 620.
Wersja z 1964 roku. Numery: 214 - 248.
|
W 1965 roku
zakupiono 22 nowe Ikarusy. Otrzymały kolejne numery od 249 do 270.
Do ruchu włączono je 30 września (wozy 249 - 268) oraz 30
października (wozy 269 i 270). Zasadniczą zmianą w stosunku do
autobusów z poprzedniego rocznika były nowe światła z tyłu w
układzie pionowym. Na środku dachu pojawiła się trzecia klapa
wentylacyjna. Wewnątrz zlikwidowano poręcz biegnącą wzdłuż dolnej
krawędzi okien. Ostatni egzemplarz z tego rocznika - wóz 260 -
wycofano 30 kwietnia 1974 roku.
|
 |
Rys. 3. Ikarus 620.
Wersja z 1965 roku. Numery: 249 - 270.
|
Autobusy
dostarczane od 1966 roku nie posiadały z przodu pod zderzakiem
blachy, która m.in. pełniła rolę obudowy dla halogenów.
Na dachu
przesunięto klapy wentylacyjne - drugą tuż za kabinę kierowcy,
czwartą nad pomost. Podłużne kierunkowskazy (tzw. łezki)
zastąpiono z przodu okrągłymi. Z tyłu wyprostowano listwę ozdobną
oraz zlikwidowano ją na drzwiach od kabiny. W autobusach z końca
produkcji podłużne klosze na dachu (łezki) zastąpiono
prostokątnymi. Swoje położenie zmieniał również kierunkowskaz za
drzwiami od kabiny. Pod koniec eksploatacji w części autobusów
zlikwidowano dwa reflektory - te znajdujące się bliżej atrapy
chłodnicy.
W latach 1966 - 1970 wyprodukowano dla Łodzi łącznie 191 Ikarusów
620. Autobusy w tej wersji znajdowały się w eksploatacji najdłużej
- do 30 czerwca 1978 roku.
|
 |
Rys. 4. Ikarus 620.
Wersja z lat 1966 - 1970. Numery: 124 - 153, 271 - 394, 400 - 432.
|
 |
|
 |
Pamiątkowe zdjęcie
przy Ikarus 620 - 257 przed pierwszym kursem.
Foto: Andrzej Wąsek; 1965 r.
|
|
Ikarusy 620
- 222 i 228.
Łódź, zajezdnia Kraszewskiego.
Foto: ze zbiorów MKM MPK-Łódź; ok. 1967 r.
|
|
W 1964 roku
powstał Oddział Napraw Głównych, podlegający początkowo Stacji
Obsługi nr 1, który dwa lata później przekształcono w Wydział
Remontu Autobusów. Hale remontowe zlokalizowano w dawnej zajezdni
tramwajowej na Helenówku. Podczas napraw głównych wprowadzono
kilka zmian i ulepszeń, które wydłużyły żywotność Ikarusów.
Poniżej ważniejsze projekty racjonalizatorskie, wdrożone i
wykorzystane w trakcie remontów.
- regeneracja zwrotnic osi przednich
- regeneracja tylnych mostów
- regeneracja cewek elektromagnetycznego rozrusznika
- montaż zaworu odwadniającego zbiornik powietrza
- wspomaganie sprężyn szczęk hamulcowych
- zmiana wlewu cieczy do chłodnicy
- zmiana konstrukcji części przypodłogowej tylnego pomostu
- zmniejszenie obciążenia tylnego pomostu poprzez wbudowanie dwóch
podwójnych siedzeń pasażerskich
- wyciszenie maski silnika
- skonstruowanie przyrządu do toczenia tarcz sprzęgłowych
- skonstruowanie przyrządu do podcinania końcówek listwy ozdobnej
zewnętrznej
|
 |
 |
Wóz 299 na
specjalnie skonstruowanym podnośniku do przesuwania
nadwozi oraz wóz 230 na kanale, w którym dawniej
dokonywano przeglądów wagonom tramwajowym. Hala
remontowa na Helenówku.
Foto: ze zbiorów MKM MPK-Łódź;
ok. 1968 r.
|
|
W
drugiej połowie lat 60. XX wieku Ministerstwo Gospodarki
Komunalnej nagrodziło projekt pt. "Urządzenie do
elektrycznego podgrzewania silników w pojazdach
samochodowych parkowanych na wolnym powietrzu". Jego
autorami byli: mgr inż. Wiesław Dytberner, mgr inż.
Ryszard Walczak oraz inż. Czesław Wawrzyński.
Rozwiązanie zostało opatentowane i decyzją Ministra
wprowadzone do rozpowszechniania w innych
przedsiębiorstwach komunikacji miejskiej, Państwowej
Komunikacji Samochodowej oraz w różnych
przedsiębiorstwach przemysłowych z dużą ilością
samochodów.
W Łodzi stanowiska do podgrzewania silników montowano w
zajezdniach, które posiadały na stanie Ikarusy 620:
Kraszewskiego, Limanowskiego i Helenówek.
Na
zdjęciu obok Ikarus 620 - 222 przy stanowisku do
podgrzewania silnika w zajezdni Kraszewskiego.
Foto: ze zbiorów MKM MPK-Łódź, ok. 1967 roku. |
 |
|
|
Pierwszego
Ikarusa 620 wycofano 30 listopada 1968 roku. Był to wóz 161
(ex 61) z pierwszej serii dostaw. Rok później wycofano
pozostałe wozy z rocznika 1959. Przynajmniej jeden z nich
przebudowano na holownik. Dwa trafiły do firmy Polar Wrocław
i dwa do Fabryki Zegarów w Świechowcu.
W 1970 roku wozy 227 i 240 przekwalifikowano na techniczne,
natomiast 149, 150, 331, 334, 349, 353, 354, 355 wymieniono
w Bielsku-Białej na wagony
generacji N, które wycofano w związku z likwidacją komunikacji
tramwajowej.
W dniu 27 stycznia 1971 roku przyjęto na inwentarz 33
autobusy. Były to ostatnie nowe Ikarusy 620 jakie trafiły do
Łodzi. Wszystkie skierowano już na plac rozpoczynającej
swoją działalność zajezdni Limanowskiego. W
niedługim czasie Ikarusy z
zajezdni Kraszewskiego przeniesiono na Helenówek i Limanowskiego.
|
 |
|
 |
Ikarus 620 - 238
na linii D.
Łódź, ul. Więckowskiego.
Foto: Marian Linczewski; 1969 r.
|
|
Ikarus 620 na
linii B.
Łódź, na ul. Rojna.
Foto: ze zbiorów MKM MPK-Łódź; 1968 r.
|
 |
|
 |
Ikarus
620 - 129 na linii 53 po kolizji z Jelczem 272 Mex.
Łódź, ul. Nowotki przy Szarotki.
Foto: Marian Linczewski; 1969 r.
|
|
Ikarus 620 - 150 po kolizji.
Łódź, ul. Piotrkowska.
Foto: Marian Linczewski; 1969 r.
|
 |
|
 |
Ikarus
620 - 345 po kolizji.
Łódź, ul. Kraszewskiego.
Foto: Marian Linczewski 1969 lub 1970.
|
|
Ikarus 620 - 283
podczas mycia.
Łódź, zajezdnia Helenówek.
Foto: ze zbiorów MKM MPK-Łódź; ok. 1971 r.
|
 |
|
 |
Ikarusy 620 na linii 72.
Łódź, ul. Tramwajowa.
Foto: ze zbiorów MKM MPK-Łódź; ok. 1971 r.
|
|
Ikarusy 620 - 376 i 363 w wersji z dwoma reflektorami.
Łódź, zajezdnia Helenówek.
Foto: ze zbiorów MKM MPK-Łódź; 1976 lub 1977 r.
|
 |
|
 |
Ikarusy 620. Na pierwszym planie wóz 412.
Łódź, zajezdnia Helenówek.
Foto: ze zbiorów MKM MPK-Łódź; 1976 lub 1977 r.
|
|
Ikarus 620 - 332 w hali.
Łódź, zajezdnia Helenówek.
Foto: ze zbiorów MKM MPK-Łódź; 1976 lub 1977 r.
|
|
Lata 70. to proces powolnej likwidacji. W dniu
22 stycznia 1975 roku wycofano ostatnie egzemplarze w
zajezdni Limanowskiego. Stacjonujące tam wozy o numerach
141, 151, 152, 153 wycofano z ruchu, a 301 i 303 przekazano
do dalszej służby w WOA-2 na Helenówku. Od tej pory "bombowce"
stacjonowały wyłącznie w WOA-2, zapewniając obsługę na liniach w Zgierzu oraz kilku liniach
łódzkich, kursujących głównie w północnej części miasta.
W dniu 30 czerwca 1978
roku wydano decyzję o zaprzestaniu eksploatacji Ikarusów 620. Kilkanaście
wozów odstawiono wówczas do rezerwy, a ostatnie dwa o numerach 405 i 407
skreślono z inwentarza dopiero 31 grudnia 1978 roku. Autobusy do końca
posiadały trzycyfrowe numery taborowe oraz
dwuliterowe tablice rejestracyjne.
Po
wycofaniu z ruchu część wozów sprzedano, a pozostałe pocięto na
złom. Wóz 414 sprowadzono na teren zajezdni tramwajowej Brus jako przyszły eksponat
w mającym tam powstać Muzeum Komunikacji Miejskiej. Na początku lat
80. autobus wraz z dwoma innymi eksponatami pocięto niestety na złom. Prawdopodobnie najdłużej
istniejącym, łódzkim "bombowcem" był wóz o numerze 141, który
przetrwał na jednej z łódzkich działek do 1996 roku. Oprócz zdjęć autobusy zostały
również uwiecznione w kolorowych serialach m in. "Siedem stron świata"
(1974) oraz "Daleko od szosy" (1976). Do czasów obecnych nie
zachował się żaden łódzki egzemplarz.
|

|

|
Ikarusy 620
uwieczniono m.in. w serialu "Daleko od Szosy" z 1976 r.
Na zdjęciach: wóz 430 na krańcówce linii 51 w
Łagiewnikach i wóz 302 na krańcówce linii 66 przy ul.
Łagiewnickiej.
|
|
|

Po lewej
wycofany z ruchu Ikarus 620
z pierwszej serii dostaw w 1959 r.
Źródło:
"Głos Robotniczy" - 7.07.1972 r.
|

Ikarus 620
pełniący po zakończeniu służby w MPK
rolę "autobusu uczniowskiego".
Źródło:
"Głos Robotniczy" - 18/19.11.1978 r.
|
|
|
|
Niszczeje niczyj autobus
Wiele mówimy ostatnio o gospodarności, a z drugiej strony o
dbałości o estetykę naszych ulic, osiedli. Na tym tle razi
widok niczyjego autobusu marki "Ikarus", które wycofane już
zostały z regularnych kursów MPK, ale które wiele
przedsiębiorstw kupuje m.in. z przeznaczeniem na
prowizoryczne pomieszczenia, pakamery itp. Widoczny na
zdjęciu wrak od kilku tygodni straszy na ul. Przędzalnianej
przed skrzyżowaniem z Milionową. Nie wiadomo do kogo należy,
nikt się do niego nie przyznaje i nie interesuje. A może w
takim razie warto odholować żelastwo na składnicę złomu;
było nie było waży kilka ton...
Żródło:
"Głos Robotniczy" - 5.12.1980 r.
|
 |
|
 |
Wrak
Ikarusa 620 - 141.
Łódź, ul. Skrajna.
Foto: Wojciech Dębski; 7.03.1995 r.
|
|
Wrak
Ikarusa 620 - 141.
Łódź, ul. Skrajna.
Foto: Wojciech Dębski; 7.03.1995 r.
|
|
Stany inwentarzowe |
Rok |
Stan
na koniec roku |
Wpisano sztuk |
Numery taborowe pojazdów przyjętych na inwentarz |
Skreślono sztuk |
Numery taborowe pojazdów skreślonych
z inwentarza |
1959 |
10 |
10 |
52 - 61 |
- |
|
1960 |
10 |
- |
|
- |
|
1961 |
10 |
- |
|
- |
|
1962 |
10 |
- |
|
- |
|
1963 |
10 |
- |
|
- |
|
1964 |
45 |
35 |
214 - 248 |
- |
|
1965 |
67 |
22 |
249 - 270 |
- |
|
1966 |
101 |
34 |
271 - 304 |
- |
|
1967 |
131 |
30 |
124 - 153 |
- |
|
W 1968
(?) dokonano następującej zmiany numeracji:
52->162, 53->163, 54->154, 55->155, 56->156, 57->157, 58->158,
59->159, 60->160, 61->161, 301->120, 302->121, 303->122, 304->123 |
1968 |
170 |
40 |
301'', 302'', 303'',
304'', 305 - 340 |
1 |
161 |
1969 |
196 |
35 |
341 - 375 |
9 |
154, 155, 156, 157,
158, 159, 160, 162, 163 |
1970 |
204 |
19 |
376 - 394 |
11 |
149, 150, 227, 240,
299, 331, 334, 349, 353, 354, 355 |
1971 |
206 |
33 |
400 - 432 |
31 |
215, 216, 220, 225,
226, 228, 230, 231, 232, 236, 237, 238, 241, 243, 245, 246, 247,
248, 249, 250, 251, 253, 255, 256, 257, 258, 259, 263, 264, 265,
269 |
1972 |
177 |
- |
|
29 |
130, 134, 145, 146,
147, 214, 217, 218, 221, 222, 223, 224, 229, 234, 242, 252, 254,
261, 266, 267, 268, 270, 272, 273, 275, 281, 285, 288, 296, |
1973 |
152 |
- |
|
25 |
121, 122, 123, 124,
127, 129, 132, 135, 137, 138, 142, 219, 262, 274, 276, 277, 278,
280, 282, 283, 284, 286, 287, 293, 297, |
1974 |
127 |
- |
|
25 |
120, 125, 126, 128,
131, 133, 136, 139, 140, 143, 144, 233, 235, 239, 244, 260, 279,
289, 290, 291, 292, 294, 295, 298, 300 |
1975 |
113 |
- |
|
14 |
141, 148, 151, 152,
153, 271, 305, 317, 327, 329, 330, 335, 337, 340 |
1976 |
85 |
- |
|
28 |
301'', 302'',
303'', 306, 307, 308, 310, 311, 314, 318, 319, 320, 324, 328, 332,
333, 336, 338, 339, 342, 351, 352, 357, 361, 366, 369, 371, 373 |
1977 |
40 |
- |
|
45 |
304'', 309, 312,
313, 315, 316, 321, 322, 323, 325, 326, 341, 343, 344, 345, 346,
347, 348, 350, 356, 358, 359, 360, 362, 363, 364, 365, 367, 368,
370, 372, 374, 375, 377, 378, 379, 380, 381, 382, 383, 384, 385,
386, 389, 390 |
1978 |
- |
- |
|
40 |
376, 387,
388, 391, 392, 393, 394, 400, 401, 402, 403, 404, 405, 406, 407,
408, 409, 410, 411, 412, 413, 414, 415, 416, 417, 418, 419, 420,
421, 422, 423, 424, 425, 426, 427, 428, 429, 430, 431, 432, |
|
|
|