|
TABOR TRAMWAJOWY
STRONA GŁÓWNA
|
|
Wagon silnikowy Herbrand VNB125
1898 - 1929
|
|
|
|
Herbrand VNB125 z doczepą
"petersburską" na ul. Piotrkowskiej. Foto:
Bronisław Wilkoszewski; 1899 r.
|
Typ:
Herbrand VNB125
Producent:
Waggonfabrik AG vormals P. Herbrand & Comp. Köln-Ehrenfeld.
Lata budowy: 1898, 1899
Liczba pojazdów: 50
Numery taborowe: 1 - 50
Pierwszy przydział:
KEŁ (zajezdnia ul. Tramwajowa)
Ostatni przydział:
KEŁ (zajezdnia ul. Tramwajowa)
Data wpisu pierwszego pojazdu: 28.12.1898 r.
Data skreślenia ostatniego pojazdu: 1929 r.
NADWOZIE
Konstrukcja: drewniana
Długość: 7800 mm
Szerokość: 2000 mm
Wysokość: 3245 mm
Ciężar własny:
7480 kg
Dach: drewniany, pokryty masą elastyczną oraz
płótnem nasyconym farbą wodoodporną. Nad przedziałem
pasażerskim świetlik dachowy z wychylnymi okienkami
Podłoga: drewniana, wykończona drewnianymi
listwami
Drzwi zewnętrzne: brak
Drzwi wewnętrzne: jednoskrzydłowe przesuwne
ręcznie (oddzielały pomost od przedziału pasażerskiego) |
WNĘTRZE
Rodzaj siedzeń: drewniane ławki wzdłuż okien
Liczba miejsc siedzących: 20
Liczba miejsc stojących: 14 (tylko na pomostach)
Ogrzewanie: brak
Oświetlenie: -
Wentylacja: przesuwne do dołu szyby w bocznych
oknach, wychylne okienka w świetliku dachowym
PODWOZIE
Liczba wózków: 1
Liczba osi: 2
Rozstaw osi: 1800 mm
Średnica kół: 800 mm
Typ
silnika/moc:
VNB125/2 x 19 kW
Hamulce: elektryczny - obsługiwany korbą
nastawnika oraz ręczny klockowy do umiejscawiania -
obsługiwany korbą
Odbierak prądu: typ rolkowy (1 szt.)
|
|
|
|
Herbrandy VNB125 były pierwszymi
tramwajami jakie liniowo kursowały w Łodzi. Dostarczano je od
czerwca
1898 roku, a pierwsze jazdy próbne po mieście odbyły się 4
października. W dniu 23 grudnia wóz nr 9 z doczepą wyjechał na
trasę i tym samym zapoczątkował ruch liniowy w Łodzi.
|
|
 |
|
Rysunek
orientacyjny wagonu Herbrand VNB125 z początku eksploatacji.
Numery 1 - 50.
|
 |
|
 |
|
Herbrand VNB125 z doczepą "petersburską"
przy zajezdni
na ul. Nowo-Wysokiej (Tramwajowej).
Skład tuż
przed pierwszym kursem z pasażerami.
Foto: ze zbiorów MKM MPK-Łódź; 23.12.1898 r.
|
|
Herbrandy nr 30
i 5 w zajezdni na ul. Nowo-Wysokiej
(Tramwajowej), krótko przed wprowadzeniem do
eksploatacji.
Foto ze zbiorów MKM MPK-Łódź; 1898 r.
|
 |
|
 |
|
Komisja Techniczna
na tle Herbranda VNB125 - 20.
Zajezdnia przy ul. Nowo-Wysokiej
(Tramwajowej).
Foto: ze zbiorów MKM MPK-Łódź; 1898 r.
|
|
Herbrandy VNB125
- 29 i 21.
Łódź, ul. Piotrkowska przy Nowym Rynku.
Foto: Bronisław Wilkoszewski; 1899 lub 1900 r.
|
|
|
Rys.
Wojciech Dębski
|
|
VNB125
był wagonem o typowej konstrukcji z końca
XIX wieku. Przedział pasażerski oddzielony był od pomostów
przeszklonymi ściankami działowymi, z których każda posiadała
przesuwne drzwi. Pomosty nie były oszklone. Otwory drzwiowe podczas
jazdy po lewej stronie zabezpieczały metalowe atrapy. Okna boczne
osadzono w ruchomych drewnianych ramach, które charakteryzowały się
zaokrąglonymi zwieńczeniami w górnej części. Wewnątrz zamontowano
wzdłuż drewniane ławki, na
których pasażerowie siedzieli plecami do okien.
|
|
|
|
 |
|
| |
Wnętrze Herbranda
VNB125. Foto ze zbiorów MKM MPK-Łódź.
|
|
|
 |
|
 |
|
Herbrandy VNB125
na przystanku.
Łódź, ul. Piotrkowska przy św. Andrzeja
Foto: Bronisław Wilkoszewski; 1899 lub 1900 r.
|
|
Herbrand VNB125 -
3 (linia żółta) i 10 (linia zielona) z doczepą
"petersburską". Łódź, Nowy Rynek.
Foto: Bronisław Wilkoszewski; 1899 r.
|
|
Herbrandy VNB125
eksploatowano wyłącznie na liniach miejskich. Kursowały pojedynczo
lub z jedną doczepką. Podczas pierwszych remontów zlikwidowano
w nich drewniane żaluzje przy oknach, zastępując je firankami. Dla poprawy warunków
pracy motorniczego zamontowano z przodu dodatkowe daszki.
Krótko przed wybuchem I wojny światowej przebudowano pomosty, tworząc
tzw. tarany na wysokości podłogi. Modernizacji dokonano na wzór nieco
młodszych wagonów GE58 i U107c. W latach 1918 i 1919 oszklono we wszystkich
wagonach pomosty.
|
|
 |
|
Rysunek
orientacyjny wagonu Herbrand VNB125 z początku lat 20. XX w.
Wagon
w wersji z oszklonymi pomostami. Numery 1 - 50.
|
|
W połowie lat 20. XX wieku przystąpiono do bardziej
zawansowanych modernizacji z założeniem wyremontowania wszystkich Herbrandów. Jako pierwszy przebudowano wóz nr 10, który w
rezultacie wyglądał zupełnie jak nieco młodszy model U107c. Silnik VNB125 zastąpiono mocniejszym SL50, co wiązało się także w wymianą wózka
na typ UC. Do 1926 roku przebudowano podobnie jeszcze wozy nr 4, 15, 17,
40 i 42, a do 1927 roku łącznie 20 wagonów. Dalsze remonty jednak
wstrzymano. Powodem były trudności z ograniczeniami importowymi oraz pewne kłopoty
związane z eksploatacją wspomnianych wagonów.
Do 1929 roku, mimo
zaawansowanych modernizacji w kilku wagonach, wszystkie przebudowano ostatecznie na wozy
doczepne nadając im numerację od 301 wzwyż. Część z nich
przetrwała w ruchu liniowym do 1961 roku.
|
|
|
 |
|
 |
|
Herbrandy
VNB125 w wersji z oszklonymi pomostami.
Łódź, wnętrze hali zajezdni przy ul. Tramwajowej.
Foto: ze zbiorów MKM MPK-Łódź; okres 1921-1925.
|
|
Herbrand VNB125
- 32 w
wersji z oszklonymi pomostami.
Łódź, zajezdnia przy ul. Tramwajowej.
Foto: ze zbiorów MKM MPK-Łódź; okres 1921 - 1925.
|
|
|
Rys.
Wojciech Dębski
|
Prawdziwym rarytasem jest zachowane nadwozie
dawnego wagonu
silnikowego nr 11, które uratował Klub Miłośników Starych Tramwajów
odkupując je od prywatnej osoby. Na początku lat 60. XX wieku
wagon - już jako doczepny - trafił do ośrodka wczasowego MPK w
Teofilowie koło Spały. Następnie pełnił rolę
altany działkowej. W 2004 roku powrócił na tory zajezdni
Helenówek. Obecnie stacjonuje w historycznej zajezdni Brus.
|
 |
|
 |
|
Transport
Herbranda z działki do zajezdni Helenówek.
Foto: Łukasz Stefańczyk; 30.04.2004 r.
|
|
Nadwozie dawnego
Herbranda VNB125 - 11.
Łódź, zajezdnia Brus.
Foto: Wojciech Dębski; 15.12.2013 r.
|
|
|
|
Stany
inwentarzowe |
|
Rok |
Stan
na koniec roku |
Wpisano sztuk |
Numery taborowe pojazdów przyjętych na inwentarz |
Skreślono sztuk |
Numery taborowe pojazdów skreślonych z inwentarza |
|
1898 |
30 |
30 |
1 - 30 |
- |
|
|
1899 |
50 |
20 |
31 - 50 |
- |
|
|
1900 |
50 |
- |
|
- |
|
|
1901 |
50 |
- |
|
- |
|
|
1902 |
50 |
- |
|
- |
|
|
1903 |
50 |
- |
|
- |
|
|
1904 |
50 |
- |
|
- |
|
|
1905 |
50 |
- |
|
- |
|
|
1906 |
50 |
- |
|
- |
|
|
1907 |
50 |
- |
|
- |
|
|
1908 |
50 |
- |
|
- |
|
|
1909 |
50 |
- |
|
- |
|
|
1910 |
50 |
- |
|
- |
|
|
1911 |
50 |
- |
|
- |
|
|
1912 |
50 |
- |
|
- |
|
|
1913 |
50 |
- |
|
- |
|
|
1914 |
50 |
- |
|
- |
|
|
1915 |
50 |
- |
|
- |
|
|
1916 |
50 |
- |
|
- |
|
|
1917 |
50 |
- |
|
- |
|
|
1918 |
50 |
- |
|
- |
|
|
1919 |
50 |
- |
|
- |
|
|
1920 |
50 |
- |
|
- |
|
|
1921 |
50 |
- |
|
- |
|
|
1922 |
50 |
- |
|
- |
|
|
1923 |
50 |
- |
|
- |
|
|
1924 |
50 |
- |
|
- |
|
|
1925 |
45 |
- |
|
5 |
przebudowane na doczepne |
|
1926 |
45 |
- |
|
- |
|
|
1927 |
40 |
- |
|
5 |
przebudowane na doczepne |
|
1928 |
35 |
- |
|
5 |
przebudowane na doczepne |
|
1929 |
- |
- |
|
35 |
przebudowane na doczepne |
|
|
TABOR TRAMWAJOWY
STRONA GŁÓWNA
|
|
© Wojciech Dębski 2006
Rozpowszechnianie i publikacja materiałów zawartych na tej stronie
wyłącznie za zgodą autora.
|
